Na czym polega choroba zwyrodnieniowa stawów?

„Alicja została zdiagnozowana: rzeczywiście ma chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego.
Oczywiście słyszała o niej wcześniej, ale gdy się okazało, że na nią choruje, to co innego...
Chce się dowiedzieć wszystkiego!“

DLACZEGO ALICJA CHORUJE NA CHOROBĘ ZWYRODNIENIOWĄ STAWU KOLANOWEGO?

Czynniki ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów

Ogólnie rzecz biorąc, do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów dochodzi w wyniku kombinacji kilku różnych czynników. Istnieje wiele sytuacji stwarzających ryzyko. Różnią się one w zależności od stawów, a stopień udziału każdego z nich w rozwoju choroby jest czasem trudny do określenia.

Oto główne czynniki, które mogą powodować chorobę zwyrodnieniową stawów:

Starzenie się: częstość występowania choroby zwyrodnieniowej stawów znacznie wzrasta z wiekiem, sięgając 80% osób w wieku ponad 80 lat¹.

Czynniki dziedziczne: ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów jest większe u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym¹.

Menopauza: zmiany hormonalne, które definiują ten okres w życiu kobiety, mogą prowadzić do pogorszenia jakości chrząstki, zwłaszcza w stawie kolanowym².

Nadwaga: nadmierna masa ciała prowadzi do wywierania nadmiernego nacisku na stawy, co uszkadza ich struktury¹.

Aktywność fizyczna lub zawodowa: istnieją określone zawody stwarzające ryzyko, podobnie jak intensywne uprawianie sportu, co wynika z regularnego obciążania stawów podczas nadmiernego wysiłku¹.

Urazy (złamania, skręcenia itp.), choroby lub deformacje w stawie: gdy staw ulega uszkodzeniu / modyfikacji, jego struktury mogą być nieprawidłowo obciążane podczas ruchu¹. Taki niewłaściwy rozkład sił przyczynia się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów.

CZY ALICJA MOŻE KONTYNUOWAĆ WYKONYWANIE CODZIENNYCH ZAJĘĆ?

Zalecenia

Bardzo ważne jest odpowiednie dostosowanie trybu życia. Z pomocą np. fizjoterapeuty można wprowadzić odpowiednie, indywidualnie dobrane zmiany w codziennych czynnościach mające na celu zachowanie w jak największym stopniu dotychczasowej aktywności, z jednoczesnym ograniczeniem postępu choroby¹. Obowiązują pewne ogólne zalecenia niezależne od lokalizacji choroby zwyrodnieniowej stawów:

Redukcja masy ciała w przypadku nadwagi, co może wymagać zmiany dotychczasowych nawyków żywieniowych¹
Regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności¹
Unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów¹
Noszenie wkładek ortopedycznych w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego¹

Ważną rolę odgrywa aktywność fizyczna. Pomaga zachować zakresy ruchów w stawach, utrzymać, a nawet zwiększyć siłę mięśniową, która pomoże ustabilizować stawy, a w rezultacie zmniejszyć ból³. Należy ją wykonywać tak często, jak to możliwe, jednak zawsze poza okresami zaostrzeń zapalnych³. W tych okresach najlepiej się relaksować w wygodnej pozycji i nastawić na pozytywne myślenie. Tego typu „aktywny” odpoczynek może złagodzić ból.

JAKIE ĆWICZENIA POWINNA WYKONYWAĆ ALICJA?

Ćwiczenia fizyczne

Korzyści z ruszania się zależą przede wszystkim od regularności ćwiczeń, a tym samym od długofalowej motywacji pacjenta. Najlepiej skorzystać z pomocy lekarza, który pomoże we wspólnym opracowaniu indywidualnego planu postępowania⁴. Taki plan powinien uwzględniać preferencje pacjenta z chorobą zwyrodnieniową stawów, jego dyspozycyjność oraz stopień przestrzegania zaleceń4. Plan należy regularnie weryfikować, aby dostosować go do aktualnych objawów i potrzeb pacjenta⁴.

Ogólną sprawność fizyczną znacznie poprawia od 30 minut do 1 godziny na przykład marszu, jazdy na rowerze lub aqua aerobiku dziennie^4,5

CZY MOŻNA LECZYĆ CHOROBĘ ZWYRODNIENIOWĄ STAWÓW U ALICJI?

Metody leczenia

Leczenie opiera się głównie na dostosowaniu higieny życia, diety, rozwiązań ortopedycznych i fizjoterapeutycznych⁶. Ich kombinacja zależy od charakterystyki pacjenta: wieku, stopnia aktywności fizycznej, nasilenia bólu, stopnia uszkodzenia stawów, obecności objawów stanu zapalnego, a także czynników ryzyka nasilenia choroby⁶.

Obecnie stosowane metody nie umożliwiają całkowitego wyleczenia choroby zwyrodnieniowej stawów, ale działają na ból, który jest jej głównym objawem⁶.

Aby można było przystąpić do leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów, konieczne jest postawienie diagnozy przez lekarza.

Po ustaleniu rozpoznania lekarze opracowują spersonalizowany plan leczenia, który opiera się na potrzebach, stylu życia i stanie zdrowia pacjentów. Ten plan obejmuje:

Ćwiczenia: unikanie obciążającej aktywności fizycznej. Zazwyczaj są to powolne ćwiczenia, takie jak pilates, joga lub tai chi, które mogą pomóc w poprawie równowagi.
Kontrola masy ciała: utrzymanie prawidłowej masy ciała pomoże zapobiec nadmiernemu obciążeniu zajętych stawów.
Przeciwbólowe leczenie niefarmakologiczne, takie jak leczenie ciepłem.
Leki zmniejszające dolegliwości bólowe:leki przeciwbólowe, np. NLPZ, SYSADOA^* – jednym z leków należących do SYSADOA jest PIASCLEDINE®.
W bardziej zaawansowanych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne.

* SYSADOA: wolno działające leki objawowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Czy pamiętasz najważniejsze informacje na temat choroby zwyrodnieniowej stawów?

Czy choroba zwyrodnieniowa stawów zawsze rozwija się w wyniku oddziaływania pojedynczego czynnika ryzyka?

Nie! Ogólnie rzecz biorąc, choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą wieloczynnikową, co oznacza, że może się rozwijać w wyniku połączenia kilku czynników, takich jak: wiek, skłonności dziedziczne, menopauza, nadwaga, dźwiganie ciężkich przedmiotów i urazy^1,2.

Czy bardziej nasilony ból oznacza większe uszkodzenie struktur stawowych?

Nie! U niektórych osób występuje bardzo nasilony ból, chociaż uszkodzenie stawów jest mało widoczne. Bywa też odwrotnie¹.

Czy sport stanowi integralny element leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów?

Tak! Aktywność fizyczna jest konieczna. Musi być jednak umiarkowana, regularna i podejmowana poza okresami zaostrzeń³.

Piśmiennictwo:
1. Inserm (2012). Arthrose. (Choroba zwyrodnieniowa stawów) [online] https://www.inserm.fr/dossier/arthrose/ – dostęp w dniu 08.06.2022 r.
2. Millán, Marta Martín i Santos Castañeda. (2013) „Estrogens, osteoarthritis and inflammation” (Estrogeny, choroba zwyrodnieniowa stawów i zapalenie) Joint Bone Spine 80.4: 368-373.
3. Stop Arthrose. Les traitements non médicamenteux (Niefarmakologiczne metody leczenia) [online] https://www.stop-arthrose.org/les-traitements-non-medicamenteux – dostęp w dniu 08.06.2022 r.
4. Ziltener, J., Leal, S., Borloz, S. (2012), Activités physiques – sport et arthrose (Aktywność fizyczna – sport a choroba zwyrodnieniowa stawów) Rev Med Suisse, tom 2, nr 332, 564-570.
5. Alkatan, M., Baker, J. R., Machin, D. R., Park, W., Akkari, A. S., Pasha, E. P. i Tanaka, H. (2016). Improved function and reduced pain after swimming and cycling training in patients with osteoarthritis (Poprawa sprawności i zmniejszenie bólu po treningach pływackich i rowerowych u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów). The Journal of rheumatology, 43(3), 666-672.
6. Haute Autorité de Santé, 2019. Arthrose : le paracétamol en 1re intention lors des crises douloureuses. (Choroba zwyrodnieniowa stawów: paracetamol jako leczenie pierwszego rzutu podczas napadów bólowych) [online] https://www.has-sante.fr/jcms/pprd_2974704/fr/arthrose-le-paracetamol-en-1re-intention-lors-des-crises-douloureuses - viewed on 08.06.2022